Lois Tverberg
6.11.2018
Część 1: TUTAJ
Co Jezus miał na myśli, gdy powiedział: „nie przyszedłem znieść Prawo albo Proroków. Nie przyszedłem znieść, ale wypełnić” (Mt 5:17).
Pastor Andy Stanley opublikował na łamach „Christianity Today” artykuł pt.: „Jezus zakończył Stare Przymierze raz na zawsze” w oparciu o myśl, że „wypełnić Prawo” znaczy „doprowadzić do końca” 1). Uczciwy czytelnik nie może uważać, że taka interpretacja wydaje się dziwna. Kilka wersów dalej czytamy, że Jezus zdecydowanie mówi coś całkiem przeciwnego. Co się tutaj dzieje?
Kluczem jest zwrot: „wypełnić Prawo”, który jest rabinicznym idiomem. Znajdujemy go w kilku innych miejscach Nowego Testamentu oraz w żydowskich powiedzeniach. Przysłuchanie się mu w tym kontekście rzuci światło na jego prawdziwe znaczenie.
Czytać Torę, aby wypełnić Torę
„Wypełnić” jest tłumaczeniem hebrajskiego lekajem (le-KAI-yem), oznaczającego: „podtrzymać”, „ustabilizować”, jak też: „dopełnić”, „uzupełnić”, „wykończyć”. David Bivin zwraca uwagę na to, że zwrot „wypełnić Prawo” często jest używany jako idiom oznaczający tak interpretować Torę, aby ludzie mogli być posłuszni tak, jak to rzeczywiście było zamiarem Boga 2)
Wyraz „znieść” to prawdopodobnie levatel, unieważnić, czy „la’akor”, wykorzenić, co znaczy: podważyć Torę przez błędną interpretację.
Przykład: prawo przeciwko cudzołóstwu może być interpretowane wyłącznie jako zdrada małżeńska, lecz nie dotyczące pornografii. Gdy Jezus ogłosił, że również pożądanie jest naruszeniem tego przykazania, wyjaśniał prawdziwy zamiar tego prawa, co w rabinicznym rozumieniu oznaczało „wypełnić Prawo”.
A teraz wyobraźmy sobie pastora, który mówi, że oszukiwanie na podatkach jest w porządku dopóki dajesz pieniądze do kościoła. To byłoby „rozwiązywaniem Prawa” – czymś co powoduje, że ludzie nie żyją zgodnie z Bożym zamiarem.
Oto kilka przykładów wykorzystania tego zwrotu z czasów bliskich Jezusowi:
Jeśli Sanhedryn zdecyduje znieść (wykorzenić, la’akor) prawo, mówiąc na przykład, że Tora nie obejmuje praw dotyczących sabatu czy bałwochwalstwa, że członkowie Rady nie muszą składać ofiary za grzechy, jeśli będą będą posłuszni Radzie; lecz jeśli Sanhedryn zniesie (la’akor) tylko część prawa, lecz wypełnia (lekayem) inną część, ponoszą za to odpowiedzialność.
Idźcie badać Torę, nie sądźcie, że zrobi się to samo. Ponieważ wasi współuczniowie wypełnią je (lekajem) pod waszą kontrolą. I nie polegajcie na swym własnym zrozumieniu 4)
(Tutaj mamy „wypełnić” w znaczeniu wyjaśnić i zinterpretować Pisma.)
Wypełnianie prawa jako posłuszeństwo
Zwrot „wypełnić Prawo” ma jeszcze inne znaczenie, którym jest wprowadzanie prawa w życie – rzeczywiste wykonywanie go tak, jak ono mówi. Znajdujemy liczne przykłady żydowskich powiedzonek z czasów Jezusa, które dają nam przykład wykorzystania tego drugiego znaczenia:
„Jeśli tak się zachowujesz to nigdy, w całym twoim życiu nie wypełniłeś wymagania mieszkania w namiocie!”5)
(Jeden rabi krytykuje interpretację Tory drugiego, która doprowadzała go do niewykonania tego, co faktycznie było jej zamiarem.)
„Każdy wypełnia Torę, gdy jest ubogi, będzie ją też wypełniał będąc bogatym, a ten kto traktuje Torę jak nic będąc bogatym, skończy traktując ją tak samo w ubóstwie” 6).
(Tutaj „wypełnić” znaczy to „być posłusznym” – zdecydowanie w przeciwieństwie do „wypełnić po to, aby pozbyć się”.)
Te dwa znaczenia wyrazu „wypełnić” rzucają światło na słowa Jezusa z Ewangelii Mateusza 5:19:
„…Ktokolwiek by tedy rozwiązał jedno z tych przykazań najmniejszych i nauczałby tak ludzi, najmniejszym będzie nazwany w Królestwie Niebios; a ktokolwiek by czynił i nauczał, ten będzie nazwany wielkim w Królestwie Niebios”.
Mamy tutaj do czynienia z dwoma rodzajami działania: „czynił i nauczał innych” są dokładną paralelą dwóch idiomatycznych znaczeń „wypełnić”. W przeciwieństwie do tego „rozwiązać” i „nauczać ludzi” jest odpowiednikiem idiomu: „nieść”.
Mając to w pamięci, widać, że wers 5:19 porównuje i rozszerza słowa Jezusa na temat wypełniania i rozwiązywania Tory z Mt 5:17. Rozumiejąc to idiomatyczne znaczenie widzimy, że Jezus dobitnie stwierdza, że Jego zamiarem jest wyjaśnić Boże Słowo i doskonale żyć zgodnie z nim, a nie podważać czy niszczyć go.
Dlaczego Jezus podkreślał ten punkt? Najprawdopodobniej dlatego, że religijni przywódcy oskarżali go o podważania Tory w Jego głoszeniu. Jezus odpowiadał na ten zarzut, mówiąc, że nie interpretuje Bożego prawa błędnie, lecz prowadzi ku lepszemu jego zrozumieniu.
Co więcej, jeśli ktokolwiek z Jego uczniów przekręcił czy błędnie zinterpretował najmniejsze z przykazań, będzie uważany za „najmniejszego” w Jego królestwie. Cała służba Jezusa jako rabbiego była poświęcona wprowadzeniu Bożej Tory do serc przez to, co mówił i jak żył.
Zwróć uwagę na to, że co najmniej przy jednej okazji, Jezus skierował to samo oskarżenie przeciwko Faryzeuszom. Oskarżył ich o unieważnianie Prawa mówiącego o oddawaniu czci matce i ojcu przez to, że to, co się im należało było głoszone jako Korban (poświęcone Bogu) i nie mogło zostać udzielone starszym rodzicom jako pomoc (Mk 7:11-12).
Z pewnością Jezus wypełnił Prawo będąc mu doskonale posłusznym, lecz jako rabbi „wypełnił” je również przez wyjaśnianie znaczenia i naświetlanie ludziom tego, o co Bogu rzeczywiście chodziło, jak mieli żyć.
Część druga: