Otwarty teizm, zwany też otwartością lub otwartym widzeniem, jest teologiczną postawą zajmującą się ludzką wolną wolą i jej relacją wobec Boga i natury przyszłości. Naucza, że Bóg udzielił ludzkości wolnej woli i dlatego, aby wolna wola była rzeczywiście wolna to nie może być mowy o poznaniu przyszłości przez Boga. Otwarty teista powie ci, że jeśli Bóg wie, jaką zamierzamy podjąć decyzję to jak możemy być faktycznie wolni, gdy przychodzi czas podjęcia decyzji skoro przeciwny wybór nie może być dokonany, bo już jest „wiadomo”, co wybierzemy?
W otwartym teizmie przeważają dwa główne punkty widzenia dotyczące przyszłości: albo jest poznawalna, albo nie jest. Dla ludzi wyznających otwarty teizm stwierdzenie, że przyszłość jest poznawalna przez Boga (Bóg zna przyszłość), oznacza, że Bóg dobrowolnie ogranicza swoje poznanie wyborów z wolnej woli tak, abyśmy mogli być prawdziwie wolni. Druga postawa mówi, że przyszłość nie istnieje i nie jest poznawalna nawet przez Boga. Gregory Boyd, dobrze znany adwokat tej idei, mówi tak:
„Otwarty teista przyzna, że większość zdarzeń przyszłości jest ustanowiona na długo przed czasem ich zaistnienia, bez względu na to czy to Bóg określa wolę czy z powodu istniejących na ziemi przyczyn, lecz nie jest ustanowiona wyczerpująco. Do jakiegokolwiek stopnia przyszłość jest otwarta na decyzje wolnych składników, tam nie jest ustanowiona!”1)
Co więcej, głoszą oni, że nie odrzucają wszechwiedzy Boga. Podobnie jak klasyczni teologowie, stwierdzają, że Bóg wie wszystko, lecz różnią się w tym, że Bóg wie tylko to, co jest poznawalne, a ponieważ przyszłość jeszcze się nie wydarzyła to nie może być wyczerpująco przez Boga poznana. Zamiast tego, Bóg zna wyczerpująco tylko współczesność wraz ze skłonnościami, pragnieniami, myślami i nadziejami wszystkich ludzi. Co więcej, w otwartym teizmie Bóg może popełniać błędy, ponieważ nie zna wszystkich szczegółów, które mogą się wydarzyć w przyszłości. Zgodnie z nimi Bóg również podejmuje ryzyko i dostosowuje się do wyborów wolnej woli człowieka.
Proste czytanie Pisma
Otwarci teiści głoszą, że najlepiej czytać Biblie w jej prostym znaczeniu wszędzie tam, gdzie to możliwe.
Jest to dobre na początek, lecz nie zawsze tak można. Są takie miejsca, które nie mogą być czytane wprost i muszą być interpretowane w świetle innych fragmentów. Zgadzają się z tym, lecz skoro uczą, że Bóg nie wie wszystkiego, co będzie w
przyszłości, bądź, że przyszłość nie jest poznawalna, to gdy docierają do miejsc, w których Bóg ustępuje, żałuje czy doświadcza ludzi, twierdzą, że najlepiej jest to czytać wprost. W ten sposób znajdują wsparcie dla twierdzenia, że Bóg się uczy, robi błędy i podejmuje ryzyko. Problemem ich są wcześniej przyjęte założenia na różne teksty bez ich odniesienia do innych fragmentów, które zaprzeczają takim założeniom. Na przykład…
Biblia mówi w 1 Jn. 3:20 „…Bóg jest większy niż nasze serca i wie wszystko”. Podobnie w 1 Sam 15:29 Biblia mówi: „Ale doprawdy ten, który jest chwałą Izraela, nie kłamie i nie żałuje, bo nie jest człowiekiem, aby żałować”. Oczywiście proste znaczenie tych tekstów jest oczywiste; widzimy, że Bóg wie wszystko, a nie tylko teraźniejszość i widzimy, że Bóg nie zmienia swojego zdania. A jednak otwarty teista powie nam, że Bóg nie wie wszystkiego i że zmienia zdanie. Oczywiście, te wersety wymagają badania kontekstowego i w świetle innych wersetów, lecz istota jest wyraźna, otwarty teista ma przyjęte z góry pewne założenia jak interpretować Biblię i te założenia nie zawsze są spójne z Pismem. W rzeczywistości są sprzeczne z Pismem.
Twierdzą, że mają poparcie w Biblii cytując te fragmenty, z których wydaje się wynikać, że Bóg zmienia zdanie (II Moj..32:14) jest zdziwiony (Iz. 5:3-7) i sprawdza ludzi, aby zobaczyć co zrobią (1 Moj. 22:12). Oczywiście nie podchodzą odpowiednio do kontrargumentów, które odpowiadają na ich obiekcje. Na przykład, Bóg często zadaje pytania, na które zna odpowiedzi, jak: „Gdzie jesteś, Adamie?” (1 Moj. 22:12). Czy mamy uwierzyć, że Adam zginął Bogu w ogrodzie Eden? Oczywiście, że nie. Niemniej otwarty teista nie ma problemu z wybieraniem tych zasad, w które wierzy i stosuje do interpretacji Biblii. Jakby tego było mało, czasami twierdzą, że ortodoksyjne chrześcijaństwo uległo wpływom pogaństwa:
„Podczas, gdy niektórzy (ze mną włącznie) utrzymują, że klasyczny rozwój poglądu na Boga uległ filozofii pogańskiej, klasyczni teolodzy zawsze twierdzili, że jest on głęboko zakorzeniony w Biblii’. 2)
Oczywiście problemem jest to, że otwarty teizm wyraźnie odrzuca wiele jasnych interpretacyjnie wersetów, błędnie podchodzi do kontrargumentów i sam jest pod wpływem pogaństwa, ponieważ stoi za tezą o Bogu, który się zmienia, robi błędy i uczy się.
Podstawowe zasady otwartego teizmu.
Podstawowe zasady otwartego teizmu są następujące. Należy pamiętać o tym, że te zasady otwarty teista wyznaje przy interpretacji Biblii.
1. Największym atrybutem Boga jest miłość
A) Ten atrybut jest często wynoszony ponad inne Jego atrybuty i jest używany do interpretacji Boga w taki sposób, jakby był kosmicznym dżentelmenem, który chce, aby wszyscy byli zbawieni i narzeka nad ich stratą.
2. Ludzka wola jest prawdziwie wolna w wydaniu libertariańskim (The
Libertarian Party – partia działająca w USA – przyp. tłum.), czyli:
A) Wola człowieka nie jest ograniczona przez jego grzeszną naturę lecz jest jednakowo zdolna do podejmowania wyborów między różnymi możliwościami.
B) W przeciwieństwie do powyższego kompatybilna koncepcja wolnej woli stwierdza, że osoba jest ograniczona i pod wpływem swojej natury i, że ta natura nie tylko wpływa na wybory wolnej woli, lecz również ogranicza zdolność do równego wybierania między różnymi możliwościami.
3. Bóg nie zna przyszłości.
A) Jest tak albo dlatego, że przyszłość nie istnieje, albo…
B) Dlatego, że Bóg nie zna przyszłości nawet wtedy, gdy może być ona poznana.
4. Bóg podejmuje ryzyko
A) Ponieważ Bóg nie zna w sposób wyczerpujący przyszłości, musi podejmować ryzyko wobec ludzi, których przyszłe wybory wolnej woli nie są poznawalne.
5. Bóg uczy się.
A) Ponieważ Bóg nie zna wyczerpująco przyszłości, uczy się w miarę jak rzeczywistość przyszłości pojawia się.
6. Bóg popełnia błędy
A) Ponieważ Bóg nie wie wszystkiego i ponieważ ma do czynienia z wolną wolą stworzeń (których przyszłe wybory nie są Mu znane), Bóg może popełniać błędu w zajmowaniu się ludźmi. Zatem, Bóg zmienia odpowiednio swoje zdanie.
7. Bóg zmienia swoje zdanie.
A). Bóg może zmienić zdanie w zależności od tego, czego się uczy i co odkrywa w miarę jak ludzie działają. Zazwyczaj Bóg zmienia zdanie, gdy zostanie zaskoczony przez coś, czego nie planował lub nie oczekiwał.
Jak myślisz, co mówi Bóg otwartego teizmu?
Ponieważ otwarty teizm naucza, że Bóg uczy się i popełnia błędy, jest możliwe, że mamy tutaj nieskończenie mądrego Boga wszechświata, który mów takie rzeczy jak:
* „Ooops”
* „Uh, oh.”
* „Wow, to było zaskakujące.”
* „Miałem nadzieję, że to zadziała..”
* Nie wyszło to na dobre, prawda? „
* „Następnym razem spróbuję to naprawić”.
* „Odpowiedziałbym na twoją modlitwę, ale nie wiem, co się jeszcze wydarzy”.
Jest to humorystyczny sposób zilustrowania istoty. Bóg otwartego teizmu nie jest wszechwiedzący, robi błędy, uczy się i wzrasta. To wywołuje problem co do tego, czy należy ufać Bogu, który popełnia błędy. Czy chciałbyś zaufać bogu, który jest robi głupstwa?
Ortodoksyjne chrześcijaństwo.
Historyczne ortodoksyjne chrześcijaństwo twierdzi, że Bóg wie wszystko, nawet całość przyszłości, wyczerpująco. 1J 3:20: „.. ponieważ większy jest Bóg niż nasze serca i wie wszystko”. Podobnie Piotr mówi do Jezusa w ew. J 21:17: „…Panie, ty wszystko wiesz, wiesz, że cię kocham…” Boża suwerenność jest w Piśmie nauczana bardzo wyraźnie a Jego suwerenność związana jest ściśle z Jego wszechmocą. Ortodoksyjne chrześcijaństwo uczy, że Bóg jest pełen miłości, że jest tak bardzo zaangażowany, że zniża się do naszego poziomu i współdziała z nami na poziomie, który możemy zrozumieć, lecz to wszystko dzięki Bogu działającemu ze stworzeniem, które jest ograniczone i grzeszne. Bóg musi pracować na naszym poziomie, ponieważ my nie jesteśmy w stanie pracować na Jego.
Bóg i czas
Pytanie o Boże poznanie przyszłości jest niezwykle ważne, ponieważ zajmuje się faktyczną definicją Bożej natury w odniesieniu do samej natury przyszłości. Czy Bóg zna przyszłość czy nie? Czy Bóg istnieje w przyszłości czy nie? Czy Bóg jest ograniczony do teraźniejszości czy nie? Odpowiedzi na te pytania odzwierciedlają samą naturę i możliwości Bożej egzystencji. Otwarty teista wymusza opis Boga, który redukuje poznanie, które ma Bóg o wszystkim: przeszłości, teraźniejszości i przyszłości, do Boga, który nie wie wszystkiego na temat przyszłości. Wszechobecność Boża jest również zagrożeniem dla otwartego teizmu, ponieważ odrzucają oni istnienie przyszłości a zatem odrzucają wszechobecność Boga w przyszłości. Lecz, dla Boga nieznajomość przyszłości jest jednoznaczna z Jego nieobecnością w przyszłości. Oznacza to, że Bóg jest ograniczony przez czas. To, oczywiście, jest nauczanie fałszywe, lecz w taki właśnie sposób naucza otwarty teizm.
Wniosek
Jeśli doszlibyśmy do wniosku, że bóg otwartego teizmu jest prawdziwy to, czy przyniosła by ci pocieszenie wiedza, że Bóg się uczy i, że nie zna wyczerpująco przyszłości, że czeka na to, co ludzie zrobią? W jaki sposób wpłynęłoby to na twoje modlitwy. Czy Bóg ma nadzieję, na to, co najlepsze, reagując na działania ludzi i pracując wokół nich, aby coś się działo? Czy wtedy mógłbyś faktycznie polegać na Bogu, że jest suwerennym, zaangażowanym Panem wszechświata? Nie sądzę.
Otwartość jest niebezpiecznym nauczaniem, które umniejsza suwerenność, majestat, nieskończoność, poznanie, istnienie i chwałę Boga, a wynosi naturę i stan ludzkiej wolnej woli. Pomimo, że otwarty teista nie powie wprost, że takie rzeczy mają miejsce to bez słów widać, że Bóg otwartego teizmu nie jest nawet w najmniejszej części tak poznawalny ani tak wszechobecny jak Bóg ortodoksyjnego chrześcijaństwa.
Więcej na temat otwartego teizmu znajdziesz na stronach CARM (www.carm.org)
___________
1. Boyd, Gregory A., God of
the possible, (Grand Rapids, Michigan: Baker Books), 2001.