09.02.2023
R. DANIEL HENDERSON
Oryg.: TUTAJ
Nigdy wcześniej nie zdawałem sobie sprawy z tego, jak bardzo narcystyczne jest chrześcijaństwo ewangeliczne, dopóki go nie opuściłem. Przez wiele lat dla mnie, jako ewangelika, troski i skupienie były całkowicie skoncentrowane na sobie, moim zbawieniu i moim uświęceniu. O tak, otrzymaliśmy zwykłą partyjną politykę o „stawianiu Boga na pierwszym miejscu, innych na drugim, a nas samych na ostatnim”, ale nie to było prawdziwym przesłaniem. Prawdziwe przesłanie było takie, że byłem „oczkiem w głowie Boga” i że „Chrystus umarłby za moje grzechy, nawet gdybym był jedyny na ziemi”. „Ja” było centrum projektu ewangelicznego: moje zbawienie, moje życie modlitewne, moja czystość, moje chodzenie z Chrystusem. Wrócę do tego…
Lekcja od Ebenezera Scrooge’a
Ale ta narcystyczna perspektywa zmieniła się, kiedy wyrzekłem się ewangelicznej ideologii i w końcu zwróciłem na to uwagę, kiedy kilka lat temu zobaczyłem tradycyjną „Opowieść wigilijną” na FX. Ale to nie było tradycyjne podejście i nie tego się spodziewałem.
Od około trzech lat oglądam na kanale FX „Opowieść wigilijną” w wydaniu BBC (w adaptacji Stevena Knighta). Bardzo szybko stała się moją ulubioną wersją klasycznej świątecznej opowieści. W roli głównej występuje Guy Pearce, który gra Ebenezera Scrooge’a, ale przedstawia mroczną i zaburzoną psychicznie postać. To nie jest przyjemna, dziecięca wersja. Jest ciemno i niepokojąco. Opowiem o tym bardziej szczegółowo, ale zakończenie historii, którego nie zdradzę, wstrząsnęło mną do głębi, gdy zobaczyłem je po raz pierwszy.
Dlaczego? Ponieważ kiedy zobaczyłem, jak Scrooge zareagował na „ciemną noc jego duszy” i spotkanie z trzema duchami, przypomniało mi się, jak bardzo narcystyczne było bycie ewangelikiem w moim przyadku.
Powrócę więc do narcyzmu chrześcijaństwa….
Patrząc wstecz na moją 40-letnią ewangelicką przeszłość, jestem świadomy i zdumiony tym, jak bardzo narcystyczny był ten sposób życia. Ewangeliczna wiara religijna skupiała się całkowicie na jednostce. Słyszałem to w kółko w zdaniach takich jak: „Jezus umarł tylko za ciebie”. Lub: „Gdybyś był jedyną osobą na ziemi, Jezus przyszedłby na ziemię, aby umrzeć za ciebie. Tak bardzo Bóg cię kocha”.
Niezbędne było zaakceptowanie Jezusa jako „MOJEGO” osobistego Zbawiciela, aby „ja” nie było skazane na wieczne potępienie. Nauczono mnie, że „ja” potrzebuję „osobistej relacji” z Jezusem i „ja” muszę ją codziennie pielęgnować.
Powiedziano mi również, że „ja” muszę świadczyć innym, nie tyle ze względu na nich, ale że „ja” będę wypełniać Wielki Nakaz Misyjny. Widziałem to jako część obowiązkowego planu zabezpieczenia „MOJEGO” zbawienia poprzez pozyskanie innych dla Chrystusa, aby oni również mogli przyjąć tę „skoncentrowaną na mnie” wiarę religijną.
Przepraszam, że nadużywam cudzysłowów, ale myślę, że rozumiesz.
Ten narcystyczny nacisk był bardzo subtelny i nikt nie nauczył nas skupiania się na sobie. W rzeczywistości chrześcijańskie nauczanie było czymś zupełnie przeciwnym. Jest tam mowa o tym, że musimy się poddać i zaprzeć samych siebie, naszych pragnień, upodobań, ambicji i naszych dusz, aby życie Chrystusa mogło królować w naszych sercach.
Ale to tak zwane „opróżnianie siebie” doprowadziło do skrajnego skupienia się na… zgadnij co? … ja ! Innymi słowy, cała ta praca i wysiłek, by być bezinteresownym i oddać swoje życie Jezusowi, zaowocowały jedynie ciągłą nerwicą dotyczącą tego, czy robię to dobrze, czy wystarczająco dobrze.
Prowadziło to do niekończących się zmartwień i spekulacji na temat tego, czy naprawdę jestem bezinteresowny. Prowadziło to do samokwestionowania i wstrętu do samego siebie, które nie miały końca. Zaprzeczałem własnej ludzkiej słabości i ograniczeniom. Czy wystarczająco się modliłem? Czy wystarczająco świadczyłem? Czy przeczytałem dzisiaj wystarczająco dużo Biblii? Czy wystarczająco kocham Jezusa? Skąd miałbym wiedzieć? Czy oddałem wystarczająco dużo dziesięciny? Czy mam dość wiary? Czy jestem dobrym przykładem? Czy Bóg jest ze mnie zadowolony? Zwróć uwagę na całkowitą egocentryczną orientację.
Tego rodzaju samobadanie i przesłuchiwanie były wyczerpujące i skutkowały takim „mnie-izmem”, że ledwie miałem czas martwić się o innych ludzi. Myślałam, że bycie naśladowcą Jezusa oznacza skupienie się na własnym odkupieniu i uświęceniu, i robiłem to… bez końca.
Wrzuć dodatkowo do tej mentalnej i emocjonalnej mieszanki całą opowieść o moim osobistym grzechu i potrzebie osobistego zbawienia od Boga, które może być zaspokojone jedynie przez przelanie krwi. Cóż, masz historię, która wywołuje najbardziej nieludzki i obcy człowiekowi wynik ze wszystkich. Jezus musi zostać brutalnie zabity i złożony w ofierze za mnie … albo on, albo ja. I powiedziano mi, że Jezus musiał iść na krzyż z powodu… zgadliście… MNIE ! Cała ta narracja jest tak chora na tak wielu poziomach. Bóg musiał złożyć ludzką ofiarę z mojego powodu?
Teraz rozumiem, że narcyzm jest częścią ludzkiej kondycji. To nie jest kwestia tego, czy jesteś narcyzem, czy nie, ale bardziej przypomina przesuwaną skalę od „najmniej narcystycznego” do „skrajnie narcystycznego”. Większość z nas plasuje się gdzieś pośrodku tego kontinuum. Widzimy przykłady z każdego końca spektrum. Matka Teresa pisze na jednym końcu, a Donald Trump na drugim końcu. Jestem pewien, że wiesz, który koniec reprezentują.
Chrześcijanie mieli być najbardziej ofiarnymi, kochającymi i najmniej narcystycznymi ludźmi na świecie, idąc za przykładem Jezusa. I szczerze mówiąc, jest tam wiele bezinteresownych Matek Teres. Ale ideologia samozaparcia i nienawiści do samego siebie tylko popycha wielu na drugą stronę spektrum, w kierunku bycia bardziej egocentrycznym.
To prowadzi mnie z powrotem do „Opowieść wigilijna”
W tradycyjnych wersjach wszyscy znamy zakończenie. Scrooge zostaje skonfrontowany z trzema duchami i pokazuje swój własny egoizm i oddzielenie od ludzkości. Doświadcza czegoś w rodzaju „nawrócenia” na końcu, kiedy akceptuje odkupienie, a cała jego osobowość się zmienia i zostaje odkupiony. Udowadnia to, prowadząc potem hojne i bezinteresowne życie. To szczęśliwe zakończenie sprawia, że wszyscy mówimy: „Niech Bóg nas wszystkich błogosławi”. Jest to ostateczna opowieść o moralności, w której Scrooge akceptuje, że potrzebuje odkupienia.
Ale co, jeśli nie o to chodzi w tej historii? Czy Scrooge zmienia się tylko dlatego, że boi się swojego losu? Czy jego hojność jest szczera, czy też wymyślona, by ocalić własną skórę? Być może Scrooge bardziej martwi się o siebie i swój ostateczny cel niż o zdrowie i dobre samopoczucie Tiny Tima. Czy staje się „dobrym facetem”, ponieważ przynosi mu to korzyści?
W renderowaniu FX tej historii to zakończenie jest kwestionowane w sposób, jakiego nigdy wcześniej nie widziałem. Nie wchodząc w zbyt wiele szczegółów, aby nie zdradzać wszystkiego, jest tam jedna scena na cmentarzu, w której Scrooge siedzi obok własnego nagrobka, rozmawiając ze swoim zmarłym przyjacielem Marleyem. (Marley pojawia się w tej wersji wielokrotnie). Oto jak przebiega rozmowa… zwróć uwagę na wyzwanie dla tradycyjnej wersji odkupienia:
- Scrooge : „Znam swój los. I znasz moje pytanie. Co się stanie z Timem Cratchitem? (Obserwuje, jak Bob Cratchit i jego rodzina przychodzą na cmentarz, aby odwiedzić grób Tima.)
- Scrooge (siedzący obok nagrobka) – „Duchu, muszę wiedzieć dlaczego… jaki był tego powód. Dlaczego wasze duchy przyszły do mnie? Dlaczego mi to wszystko pokazałeś? Jaki cel?”
- Marley : „Nie jestem pewien, jaki jest powód, Ebenezer, ale inny cel dotyczy Odkupienia, a teraz wspólnej odpowiedzialności. Wszystkie trzy duchy wykonały swoją pracę. Poprosiłem ich, aby pozwolili mi podjąć ostatnią próbę. Wszyscy tak bardzo się myliliśmy. Przynajmniej to przyznaj”.
- Scrooge : „Nie, odmawiam, odmawiam zmiany. Odmawiam odkupienia”.
- Marley : „Na Boga, Ebenezerze, dlaczego?”
- Scrooge : „Ten zalany grób drugiej klasy jest dokładnie tym, na co zasłużyłem. A jeśli to odkupienie miałoby skutkować jakimś przebaczeniem, to cóż, nie chcę tego, bo znajdę sposób, by usprawiedliwić wszystko, co, patrząc na konsekwencje, zrobiłem – taki już jestem”.
- Scrooge, patrząc teraz na rodzinę Cratchitów opłakującą grób Tima , mówi: „Jedyną rzeczą ( wzdycha ), jedyną rzeczą, jakiej chcę od duchów, jedyną zmianą, jakiej chcę od nich… to znaleźć sposób na to, aby Tim mógł żyć ”.
Bum! To jest punkt odkupienia. Wcale nie chodzi o osobiste zbawienie. W tym momencie opowieści wszystkie trzy duchy znikają, podobnie jak Marley, który znajduje teraz odpoczynek we własnym grobie. To był punkt zwrotny.
Ta scena, kiedy pierwszy raz ją zobaczyłem, uderzyła we mnie jak grom z jasnego nieba. Scrooge odmawia odkupienia i przebaczenia, ponieważ wie, że na to nie zasługuje. Rozumie i wie, że ta historia nie jest o nim. Ale… po raz pierwszy w swoim życiu, Tiny Tim Cratchit, pragnie dobra kogoś innego niż swojego. Scrooge wstaje a jego nagrobek znika, podobnie jak nagrobek Tima.
Resztę filmu zostawię do obejrzenia. Dzieje się więcej… dużo więcej. Ale najważniejsza rozmowa w filmie była właśnie ta. Odkupienie nie dotyczy mnie ani ciebie, ani Scrooge’a, ani nikogo innego. Odkupienie ma sens i cel tylko wtedy, gdy dobro innych staje się ważniejsze niż nasze własne. Innymi słowy, rozwijamy w sobie wystarczająco dużo współczucia dla innych, że w jakiś sposób prześlizgujemy się do najmniej narcystycznej strony spektrum.
Zbawienie nie dotyczy mojego ostatecznego wiecznego przeznaczenia…
…chodzi o pracę na rzecz dobra i poprawy sytuacji osób wokół mnie, których życie mogę zmienić.
W tej adaptacji Opowieści wigilijnej Scrooge wywraca do góry nogami całe pojęcie odkupienia. Odmawia przyjęcia tego, ponieważ uczyniłoby go to samolubnym, jakim był przez całe życie. Odkupienie dla niego nie odkupiłoby go ani nie zmieniło… nadal byłby samolubnym skąpcem, jakim jest. Ale znalazł w swoim sercu i duszy współczucie dla Tima i to uczucie skłoniło go do działania. Akcja zmieniła wynik, a nie odkupienie.
Nagle zdałem sobie sprawę, że przez 40 lat źle rozumiałem ideę odkupienia. Tu nie chodzi o mnie. Ofiara Chrystusa, jeśli wierzysz, że jest prawdziwa lub ma sens, ma sens tylko w kontekście pracy i pragnienia dobra kogoś innego, a nie mojego. Cała pobożna praca, którą wykonujesz, aby spróbować zmienić siebie i wyprzeć się własnego człowieczeństwa, zarówno dobrego, jak i złego, nie ma nic wspólnego z twoim odkupieniem. Wszystko to wzmacnia twój własny narcyzm.
Jeśli Boże Narodzenie coś znaczy, nie wierzę, że ma to cokolwiek wspólnego z twoim zbawieniem lub odkupieniem, lecz w całości dotyczy aktów dobroci i współczucia, które ty i ja wykonujemy dla dobra innych, a nie dlatego, że te czyny przynoszą w jakikolwiek sposób mnie lub tobie korzyści. To jest najtrudniejsze… oddzielenie odkupienia od aktów współczucia.
Po prostu bądź współczujący… nie mając żadnego innego powodu jak tylko dobro kogoś innego.
WIĘCEJ O: DANIEL L HENDERSON
W 1966 roku Daniel wyszedł „do przodu” w czasie Krucjaty Billy’ego Grahama, aby oddać swoje życie Chrystusowi, a 40 lat później, w 2005 roku, odszedł. Podobnie jak miliony ludzi, którzy teraz opuszczają tradycyjny kościół, Daniel dokonał tego przełomu i napisał własne wspomnienie o tym doświadczeniu. Był nauczycielem w szkole chrześcijańskiej przez dwie dekady, a większość jego historii koncentruje się wokół środowiska „cieplarni” tych prywatnych instytucji. Jako wychowawca, mówca, pisarz i historyk Daniel nadal zachęca innych do odnalezienia wiary, zaakceptowania wątpliwości, zadawania trudnych pytań i znalezienia własnej ścieżki duchowej.